Tarihten günümüze günlük ekonomik yaşamın merkezinde ticaret her zaman en ön sıradaydı. Ticarette ödeme yöntemleri olarak birçok farklı medeniyet onlarca çeşitte ödeme yöntemi çıkardı. Bu yöntemler ticarette ödemeyi kolaylaştırmak ve ekonomik düzenin devam etmesini sağlamaya yönelikti. 19. Yüzyılda uluslararası anlamda önem kazanan çekler de ticaret hayatını kolaylaştırmaya yönelik çıkarılan belgelerden biridir.
Çek, ödemelerin ileri bir tarihte yapılmasının garanti alınmasını kesin ve eksiksiz bir şekilde yapılmasını sağlar. Çeklerin yüzyıllardır kullanılmaya devam edilmesinin ve günümüze kadar gelebilmesinin nedeni sağladığı bu yasal güvencelerdir.
İçindekiler
Çek Nedir?
Çek belgesi kısaca borçlu, alacaklı ve banka arasındaki anlaşmayı sağlayan belgeye verilen isimdir. Borçlu taraf çek belgesi düzenleyerek ödeme yapmayı alacaklı tarafa taahhüt eder. Çekte, borçluya dair bilgiler, alacaklıya ait bilgiler, ödemenin miktarı ve ödemenin yapılacağı banka bilgileri yer alır.
Çek hazırlanırken her bir bilginin doğru ve eksiksiz bir şekilde yazılması ödemenin gerçekleştirilebilmesi açısından oldukça önemlidir.
Keşideci Nedir?
Çeki düzenleyen borçlu kişiye de keşideci denir. Keşidecinin görevi çeki düzenleyip alacaklı tarafa vermektir.
Alacaklı, çekin vade tarihi geldiğinde, ilgili bankadan tahsilatını gerçekleştirebilir. Ancak alacaklı ve borçlu tarafın çalıştığı bankalar farklı olabilir. Bu durumda alacaklı taraf ödemesini alamaz. Tahsilat işleminin gerçekleştirilmesi için çekin takas ettirilmesi gerekir.
Çekin takas işlemi gerçekleştirildiği takdirde alacaklı ödemesini alabilir.
Vadeli Çek Nedir?
Çekler genellikle borçlular tarafından ileri bir tarihte ödeme yapılacağına dair taahhütte bulunmak üzere düzenlenir. İleri bir tarihte ödenmek üzere düzenlenen çeklere ileri tarihli çek veya vadeli çek ismi verilir.
İleri tarihli veya vadeli çekler bir ödeme aracı olmasının yanında bir de kredilendirmede kullanılır. Vadeli çeklerin kredilendirmede kullanımı oldukça yaygın görülen bir durumdur. Ticari hayatta en çok karşılaşılan ödeme araçlarından biri olan çeklerde teknik açıdan vade uygulaması söz konusu değildir.
Çek belgelerinde işleyiş, keşideci, çalıştığı bankanın çeki ibraz etmesi ve banka sistemine işlemesiyle peşin olarak ödeme yapması şeklindedir. Banka, ödenmesi gereken parayı otomatik olarak borçlunu hesabından keserek alıcının hesabına aktarır. Ancak keşideci finansal olarak borcu ödeyecek durumda olmayabilir. Bu noktada ticaret dünyasında ‘vadeli çek’ olarak adlandırılan ileri tarihli çek yani vadeli çek halin getirilerek bir tür kredi sistemi oluşturulmuş olur.
Çek Vadesi Hesaplama Nasıl Yapılır?
Çek vadeleri, belirli bir formül kullanılarak hesaplanır. Bu çek, bir ödeme aracı olarak kullanılmasının yanı sıra, bir kredilendirme aracı olarak da kullanılır. Günümüzde vadeli çeklerin kullanımı ticari alanda oldukça yaygındır.
Çek vadesi hesaplanırken belirli bir formül kullanılır. Çek vadesi hesaplamasındaki değişkenler kendi verilerinize uyarlanarak hesaplanır ve çekin vadesinin ne zaman olduğu tespit edilebilir. Bir çek belgesinin vadesini hesaplarken kullanılan formül şu şekildedir:
Çekin ortalama vade süresi = (1. vade günü x tutarı + 2. vade günü x tutarı + n… vade günü x tutarı) / Çekin toplam tutarı
Çekin ortalama vade tarihi = Bordro tarihi + Çekin ortalama vade süresi
Çek vadesi hesabı manuel olarak yapılabilen, çok da karmaşık olmayan bir formüldür. Ancak bazı durumlarda birçok çek vadesi hesaplanması gerekebilir ve hesaplama işlemi uzun bir işleme dönüşebilir. Bu noktada çek vade hesaplaması yapan yazılımlardan faydalanmak avantajlı olabilir.
Vade hesaplama yazılımları çok sayıda çekin vadesini kısa süre içerisinde hesaplanmasına yardımcı olur.
