Tarihte bazı isimler vardır ki geçmişte bir zaman diliminde yaşasa bile döneminde yaptığı çalışmalar günümüzde hala geçerliliğini korur ve ilklere imza atar. Bu yazımızda sizlerle birlikte ilklere imza atan ve döneminin tıp otoritesi olan El-Mecusi ve tıp alanındaki kıymetli çalışmalarını inceleyeceğiz. Keyifli okumalar.
Tam adı Abi b. Abbas el-Mecusi İran’ın Ahvaz şehrinde dünyaya geldi. Batı dünyasında “Haly Abbas” adıyla biliniyor. Mecusi bir aileye mensup olan Ali b. Abbas “el-Mecusi” lakabıyla anılmaya başlandı. Doğum tarihi bilinmeyen Mecusi’nin 980-995 yılları arasında vefat ettiği biliniyor. Batı dünyasında tanınan ilk Müslüman tabiplerden biridir.
Tıp eğitimi almak için Şiraz’a giden el-Mecusi dönemin tabiplerinden ders gördükten sonra ilk çalışmalarını burada gerçekleştirmeye başladı. Yaptığı tıp çalışmalarının yanı sıra Adudüddevle’nin sarayında hekimlik de yaptı. El-Mecusi’yi şöhrete kavuşturan çalışması ise hükümdara ithaf ettiği “Kamilü’s sına’ati tıbbiyye” adlı tıp kitabıydı.
Kamilü’s Sına’ati Tıbbiyye Kitabı
El -Mecusi’nin kaleme aldığı “Kamilü’s sına’ati tıbbiyye” adlı eser iki bölümden meydana gelir. Kitapta pratik tıp bilgileri, hastalıklar, tedaviler, ilaçlar, cerrahi müdahaleler gibi konulara yer verilmiş. El-Mecusi kitabında pratik tıp bilgisinin yanı sıra psikoloji ve tıp arasındaki ilişkiye dikkat çekmiş. Bu özelliğiyle Mecusi psikoloji hakkında bilgiler veren ilk kişiler arasındadır.
Geçmişte yaptığı kıymetli çalışmalarla el-Mecusi bugünün tıbbına ışık tuttu. Sara hastalığını inceledi, jinekoloji alanında çalıştı, göz hastalıkları üzerine detaylı araştırmalarda bulundu ve kılcal damarlardaki kan dolaşımını keşfeden ilk kişi oldu. El-Mecusi kanser hakkında bilgi veren ilk hekimlerden biri olmuş ve ilk kanser ameliyatını gerçekleştirmiştir. Mecusi’nin çalışmaları sonucu ortaya koyduğu tüm tıp bilgileri bugün hala geçerliliğini korur.
El-Mecusi eserinde eczacılık hakkında bilgilere de yer verir. Öncelikli tedavi yönteminin diyet ve doğal beslenmeyle olması gerektiğini belirten Mecusi, ilaçların son noktada kullanılmasını önermiştir.
Yaptığı diğer çalışmalara baktığımızda el-Mecusi hekimliğin yanı sıra tıp etiği hakkında da bazı kurallar belirlemişti. Doktor ve hasta ilişkisinin sağlıklı bir şekilde kurulması gerektiğini, hastalarla daima yakından ilgilenilmesini tavsiye etmişti. Hastayla birlikte hastalığın da seyrini ve belirtilerini de takip etmek onun dikkat ettiği noktalar arasındaydı.
El-Mecusi’nin tıp alanında yazdığı “Kamilü’s sına’ati tıbbiyye” isimli eseri gerek yazıldığı dönemde gerek sonraki yıllarda büyük ses getirdi. Bu eserin en önemli özelliği döneminde yazılan ilk tıp kitaplarının başında gelmesidir. Kitabın dikkat çeken bir diğer yanı ise el-Mecusi’nin kendi dönemine kadar olan tüm tıp bilgisini derleyip sistematik bir biçimde düzenlemesiydi. Eser dönemin tıp otoritesi sayılabilecek bir kitap oldu. Latince başta olmak üzere diğer dillere tercüme edildi ve İslam dünyası ile birlikte Avrupa’da da 13. yüzyıla kadar ders kitabı olarak okutuldu.
Kaynakça:
- Türkiye Diyanet Vakfı. (2000). Ali b. Abbas el-Mecusi Maddesi. (Ayşegül Demirhan Erdemir, Dü.) TDV İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/ali-b-abbas-el-mecusi-Erişim Tarihi: 10.08.23
- -Acıduman, A. (2018). Ali b. Abbas el-Mecusi’nin Kamilü’s Sına’ati Tıbbiyye Adlı Ünlü Eserinde Yaşlıların Tedbiri Üzerine: https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/524310-Erişim Tarihi: 10.08.23
