Prim ödeme gün sayıları ve karşılığı ücret bildirimi çalışma hayatında en çok karıştırılan hususlardandır. Prime esas kazanç yönünden Sosyal Güvenlik Hukuku’nun ilgili alanına giriyorken, çalışma karşılığı ödenecek ücret hususu ise İş Hukuku’nun konusudur. Bu nedenle her iki disiplin bir arada değerlendirilerek sonuca gidilmesi gerekecektir. Çalışmada söz konusu yöntem izlenmek suretiyle değerlendirme yapılmıştır.
Sosyal Güvenlik Hukuku Yönünden Değerlendirme
Prim ödeme gün sayısı ve günlük kazanç bildiriminde temel ilke; bir ay içinde tam çalışan ve buna göre ücret alan sigortalının prim ödeme gün sayısı, ayın kaç gün olduğuna bakılmaksızın 30 gün üzerinden bildirilmesidir. Bir başka ifadeyle, ay içinde tam çalışan işçi için ayın 29,30,31 gün olması önem arz etmeksizin 30 gün bildirimi yapılmalıdır.
Ay/Dönem İçinde İşe Başlayan veya İşten Ayrılan Sigortalıların Prim Ödeme Gün Sayılarının Hesaplanması
Ay içinde işe girişi bulunan sigortalılar için parmak hesabı yapılarak (işe giriş tarihi dâhil olmak üzere) ayın son gününe kadar geçen süre dikkate alınarak sigortalı gün bildirimi yapılmalıdır. Ay içinde işten çıkışı bulunan sigortalılar yönünden ise işten çıkış tarihine (işten çıkış tarihi dâhil) kadar geçen ve ücreti ödenen gün sayısı dikkate alınarak sigortalı gün bildirimi yapılmalıdır.
Ay/Dönem İçinde İşe Girişi veya İşten Çıkışı Bulunmayan Sigortalıların Prim Ödeme Gün Sayılarının Hesaplanması
Ay/dönem içinde işe girişi veya işten çıkışı bulunmayan; istirahat, ücretsiz izin, disiplin cezası gibi çeşitli nedenlerle ay/dönemin bazı günlerinde çalışmayan ve çalışmadığı günler için de ücret almayan sigortalıların ilgili ay/dönemdeki prim ödeme gün sayıları, ilgili ay/dönemdeki gün sayısından (takvim günü), ücret almaya hak kazanılmamış gün sayısı çıkartılmak suretiyle hesaplanmaktadır.
Bir başka ifadeyle; işçi ay içinde ücretsiz izinli, istirahat v.b. nedenlerle eksik gün çalıştı ise bu defa mevcut ay takvimde kaç gün ise o süreden işe devam etmediği günler çıkarılarak sonuca gidilmelidir.
Örnekler
- 31 gün olan 2024 yılı Ocak ayında veyahut 29 gün olan 2024 yılı Şubat ayında işçi tam gün çalışır ise sigortalı gün sayısı 30 gün olacaktır.
- 2024/01. Dönemde 27.01.2024 tarihinde işten ayrılan işçi için 27 gün sigortalı bildirimi yapılması gerekecektir.
- 2024/01. Dönemde 27.01.2024 tarihinde işe başlayan işçi için (27-28-29-30-31) 5 gün sigortalı bildirimi yapılması gerekecektir.
- 2024/02. Dönemde 27.02.2024 tarihinde işe başlayan işçi için 27,28,29 günlerinde olmak üzere 3 gün sigortalı bildirimi yapılması gerekecektir.
- 2024/01. Dönemde 1 gün ücretsiz izin alır ise 31-1=30 gün sigortalı olacaktır.
- 2024/01. Dönemde 2 gün ücretsiz izin alır ise 31-2=29 gün sigortalı olacaktır.
- 2023/2. Dönemde 28 çeken Şubat ayında 2 gün ücretsiz izin alır ise 28-2=26 gün sigortalı olacaktır.
- 2024/2. Dönemde 29 gün çeken Şubat ayında 2 gün ücretsiz izin alır ise 29-2=27 gün sigortalı olacaktır.
İstisna
İstirahatli olunan dönemde SGK’dan yapılan ödeme dikkate alınmaksızın işçinin ücretinin tam ödenmesi hâlinde sigortalı gün sayısı 30 olacaktır. Bu günler için ücret ödenmemesi hâlinde istirahat süresi de yukarıdaki usulde fiilin gerçekleştiği aydaki gün sayısından istirahatli olunan gün sayısı düşülmek suretiyle hesaplama yapılacaktır.
Örnek
2024/1. Dönemde 3 gün istirahat alan işçiye aylık ücreti tam olarak ödenmesi hâlinde sigortalı gün sayısı 30 olacaktır. Bu dönemde 3 günlük istirahat karşılığında işverence ücret ödenememesi hâlinde ise 31-3=28 gün sigortalı bildirimi yapılması gerekecektir.
İş Hukuku Yönünden Değerlendirme
İş Hukuku yönünden değerlendirmede işçiye ödenecek ücret miktarı ve çalışma gün sayısının ne olacağının belirlenmesi için yapılacaktır. Zira SGK’ya yapılacak sigortalı gün sayısı ile işçiye ödenecek ücrete esas gün sayısı farklı olabilmektedir.
Burada işçinin ücret ödeme sistemi önem arz etmektedir. İşçi aylık maktu ücretle veyahut günlük ücretle çalışabilmektedir. Maktu ücret; ayın kaç günden ibaret olduğu dikkate almaksızın (28,29,30,31 fark etmeksizin) işçinin her ay sabit bir ücret alması hâlidir. İşçinin hasta, izinli veya sair sebeplerle mazeretli olması durumunda dahi belirlenen aylık ücretinin tam olarak ödenmesi gerekmektedir. Çalışma yaşamında maktu ücret ödeme sistemi daha yaygındır. Bu hâlde günlük ücret ayın gün sayısı fark etmeksizin 30’a bölünerek hesaplanmaktadır.
Burada dikkat edilmesi gereken husus işçinin asgari ücretle çalışması hâlidir. İşçinin aylık maktu olarak brüt asgari ücretle çalışması hâlinde; fiilen ödenen 29 günlük ücret, sigortaya yapılan 30 gün karşılığı ücreti, bir başka ifadeyle aylık asgari ücreti karşılamayacağından SGK bildirimi 30 gün üzerinden yapılamayacaktır. Bu durumda prime esas kazanç aylık asgari ücrete yükseltilerek bildirilmelidir.
Günlük ücret; sözleşme ile günlük ücret miktarının kararlaştırıldığı, ay içinde fiilen çalışılan günler ile bir iş karşılığı olmaksızın ücret ödenen (ubgt, hafta tatili v.b.), çalışılmış sayılan günler karşılığının belirlenen günlük ücret tutarı esas alınarak ödenmesi hâlidir. Özetle; ay içinde çalışılan, çalışılmış sayılan gün karşılığının ödenmesidir.
Örnek
- Maktu ücretle çalışan işçiler yönünden; 31 günden ibaret olan 2024 yılı Ocak ayında 1 gün ücretsiz izinli olması hâlinde aylık ücreti 30 güne bölünerek (30-1=) 29 gün karşılığı ücret ödenmesi gerekecektir. Bu durumda SGK’ya bildirilen gün sayısı 30 (31-1) iken işçiye ödenecek ücret miktarı 29 gün karşılığı olacaktır.
- İşçi günlük ücret karşılığında çalışıyor ise; 2024 yılı Ocak ayında 1 gün ücretsiz izinli olması hâlinde 30 gün (=31-1) çalışacağı için 30 günlük ücret ödenmelidir.
- Maktu ücretle çalışan işçi, 29 gün olan 2024 yılı Şubat ayında 2 gün ücretsiz izin alır ise; aylık ücreti 30 güne bölünerek (30-1=) 29 gün karşılığı ücret ödenmesi gerekecektir. SGK bildirimi ise (29-2=) 27 gün olacaktır.
- Günlük ücretle çalışan işçi, 29 gün olan 2024 yılı Şubat ayında 2 gün ücretsiz izin alır ise; 29-2=27 gün karşılığı ücret ödenmesi gerekecektir. SGK bildirimi de (29-2=) 27 gün olacaktır.
Bilgilendirme Metni!
Bu makalede yer alan içerikler yalnızca bilgilendirme amaçlı olup Fatih Semizğlu’a ait bir hizmettir. Kaynak gösterilmeden iktibas edilemez. Makalenin hazırlanmasında gerekli özen ve dikkat gösterilmiş olmakla birlikte; işbu genel çerçevede bilgi veren ve yorum içerebilen makaledeki bilgilerin yanlışlık veya eksikliklerinden kaynaklanabilecek hiçbir sorumluluğu kabul etmemekte olup bu bilgilerin güvenilirliği nedeniyle oluşabilecek herhangi bir zarardan sorumlu tutulamaz.
Her bir somut olaya ilişkin olarak, her koşulda özel olarak profesyonel bir danışmana başvurmanız tavsiye edilir. Lütfen duyuru ile ilgili işlem yapmadan önce bizden görüş alınız.
