Yıpranma payı, yani amortisman nasıl hesaplanır? Amortisman oranları 2024 için nedir? Amortisman hesaplama yöntemleri nelerdir? Amortisman sınırı nedir?
İçindekiler
Amortisman Nedir?
Duran varlıklar zamanla yıpranır, aşınır ve eskir. İşte amortisman, bu varlıkların yıpranma, aşınma ve eskime payıdır. İşletmeler kullanmak için aldığı maddi duran varlıklarını normal koşullar altında bir yıldan daha uzun süre kullanırlar. İlgili varlığın ekonomik değeri, zamanla birlikte azalır. Bu sebeple de kullanım süresi yani ekonomik ömrü maddi gider olarak kabul edilir. Bu giderler mali dönemlere bölünerek hesaplanır ve yazılır. Böylece, varlıklara kullanıldıkları muhasebe dönemlerine dağıtılmak suretiyle gider yazılmış olur ve muhasebecinin kaidesi kavramı yerine getirilmiş olur.
Amortisman Ayırma Koşulları Nedir?
Amortisman ayırma koşulları, belirli bir maddi varlığın işletmede bir yıldan fazla kullanılabilir durumda olması, yıpranma, aşınma veya eskime sebebiyle kıymetinin azalması, değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olmasıdır.
Amortisman Nasıl Hesaplanır?
Vergi Usul Kanunu’nun (VUK) 315. maddesine göre amortismana tabi olan maddi varlıklar, Maliye Bakanlığı’nın iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerini dikkate alarak tespit ve ilan ettiği oranlar üzerinden hesaplanır.
En çok kullanılan amortisman yöntemleri aşağıdakilerdir:
- Normal (eşit tutarlı) amortisman yöntemi
- Azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemi
- Fevkalade amortisman yöntemi
Normal (Eşit Tutarlı) Amortisman Yöntemi
Bu yöntem eşit tutarlı amortisman olarak da anılır. Normal amortisman yönteminde amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanarak veya tutar ekonomik ömre bölünerek hesaplanır.
Normal amortisman hesaplama örnek: Bir işletme KDV %18 hariç olmak üzere 5.000 TL değerinde bir demirbaş aldı diyelim. Demirbaşın ekonomik ömrü için de 5 yıl verelim. Bu durumda amortisman hesabını şu şekilde yapmalıyız: Amortisman oranı 1/ekonomik ömür olarak hesaplanır. Yani 1/5 = 0,20’dir, yüzde karşılığı ise %20 olur. Bu durumda, yıllık amortisman değeri 5.000 x %20 = 1.000 TL’dir.
Aynı hesaplamayı yapmanın bir diğer yöntemi de tutarı ekonomik ömre bölmektir. Bu durumda hesabımız 5.000 / 5 = 1.000 TL olacaktır.
Azalan Bakiyeler (Hızlandırılmış Amortisman) Yöntemi
Bu yöntemde varlıklar normal amortismana göre 2 kat hızlı giderleşir ve giderleştirme işlemi alış tutarı üzerinden değil sene başına devreden net defter değeri üzerinden yapılır.
Örnek: Bir işletmenin bir maddi varlığının alış bedeli için 100 TL diyelim. Bu varlığın faydalı ömrü de 5 yıl olsun.
İlk yılı 100 / 5 x 2 = 40 TL olarak giderleştiririz.
İkinci yılı (100 – 40) = 60 / 5 x 2 = 24 TL olarak giderleştiririz.
Üçüncü yılı ise (60 – 24) = 36 / 5 x 2 = 14,40 TL olarak giderleştiririz ve bu hesap bu şekilde devam eder.
Kısacası, ilk seneki hızlı giderleştirme sonraki senelerde yavaşlar. Normal amortisman yönteminde bu hız her sene aynı kalır. Bir işletme, maddi varlığını normal amortisman yöntemi kullanılarak giderleştirirse daha sonra azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yöntemine dönemez. Ancak azalan bakiyeler (hızlandırılmış amortisman) yönteminden normal yönteme dönmek mümkündür. Ekonomik ömürden kaç sene kaldıysa eşit şekilde amortisman hesabı yapılabilir. Amortisman kaydı da buna göre tutulur.
Fevkalade Amortisman Yöntemi
Doğal afet gibi ekstrem durumlarda varlıkların yitimi sonucunda kullanılan amortisman yöntemidir. Eğer böyle bir durumla karşılaşılırsa ilgili idareye başvurularak varlığın belli bir kısmı amortize edilebilir.
2024 Amortisman Sınırı / 2024 Demirbaş Sınırı Nedir?
Amortisman ayırmada 2024 yılı için belirlenen alt sınır 6.900TL’dir.
2023’te bu sınır, 4.400 TL idi.
Binek Araç Amortismanı Nedir? Binek Araç Amortismanı 2024
Gelir Vergisi Kanunu’nun ticari kazançlarla ilgili 40’ncı ve serbest meslek erbabı ile ilgili 68’inci maddesinde 7194 sayılı Kanun’la yapılan değişikliklerle, ticaret ve serbest meslek erbabının binek araçlarının amortismanları bazı sınırlamalara tabidir.
- Kiralama yoluyla edinilen binek otomobillerin her birine ilişkin gider yazılabilecek aylık kira bedeli tutarı: 26.000TL (geçen yıl 17.000 TL idi).
- Gider olarak indirim konusu yapılabilecek ÖTV ve KDV’nin toplam tutarı: 690.000TL (geçen yıl 440.000TL idi).
- Binek otomobillerde Amortisman olarak indirim konusu yapılabilecek tutar: Ö.T.V ve KDV hariç : 790.000TL (geçen yıl 500.000TL idi).
- Vergilerin maliyet bedeline eklendiği veya binek otomobilin ikinci el olarak iktisap edildiği hallerde: 1.500.000TL (geçen yıl 950.000TL idi).
