Birikmiş amortisman nedir? Birikmiş amortismanlar hesabı nasıl yapılır? Sorularınızın cevabı yazımızda.
İçindekiler
Amortisman Nedir?
Amortisman yani yıpranma payı, işletmelerin satın aldıkları varlıkların aşınması ya da eskimesi gibi durumlarda gösterilebildikleri gider çeşididir.
Amortisman ile ilgili hüküm ve düzenlemeler, Vergi Usul Kanununun 315. Maddesinde belirtilir.
Amortisman Hesabı Neden Yapılır?
İşletmeler genellikle aldıkları eşyaları 1 yıldan fazla kullanırlar. Kullandıkları süre içerisinde birçok eşya yapısı gereği deformasyona uğramaya başlar. Dolayısıyla bu ürünlerin ekonomik değerleri azalır. Böyle durumlarda işletmelere varlıklarının ekonomik ömrü boyunca gider yazma hakkı verilir. Şirketinizdeki demirbaşların, belirli bir kullanımdan sonra yıpranması ya da eskimesi söz konusu olduğunda amortisman hesabı yapmaya başlayabilirsiniz.
Amortisman Nasıl hesaplanır?
Amortisman hesapları, Maliye Bakanlığı tarafından belirlenen oranlar üzerinden yapılır. Vergi Usul Kanununun 315. Maddesinde Maliye Bakanlığı bu oranları iktisadi değerlerin fayda ömürlerini göz önünde tutarak belirler ve ilan eder.
Amortisman Hesaplama Yöntemleri Nelerdir?
Amortisman hesabı için birbirinden farklı yöntemler kullanılabilir. En çok kullanılan amortisman hesaplama yöntemleri ise şu şekildedir.
1. Normal Amortisman Yöntemi
Eşit tutarlı amortisman olarak da bilinen bu yöntemde, amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanması veya tutarın ekonomik ömre bölünmesiyle hesaplanır.
Örneğin, bir işletmenin KDV %20 hariç olmak üzere değeri 10.000 TL olan bir demirbaş satın aldığını ve bu demirbaşın 10 yıllık ekonomik ömrü olduğunu varsayalım. Bu demirbaşın normal amortisman yöntemi ile amortisman oranı;
1/ekonomik ömür şeklinde hesaplanır. Yani bu demirbaş için oran, 1/10 = 0.10, %10’dur.
Bu durumda, yıllık amortisman değeri: 10.000 x %10 = 1.000 TL’dir.
2. Azalan Bakiyeler Yöntemi
Hızlandırılmış amortisman yöntemi olarak da bilinen bu yöntemde varlıklar, normal amortismana göre iki kat hızlı giderleşir. Giderleşme işlemi alış tutarı üzerinden değil, sene başına devreden net defter değeri üzerinden hesaplanır.
Örneğin, bir işletmenin (KDV %20 hariç olmak üzere )değeri 200 TL olan bir demirbaş satın aldığını ve bu demirbaşın 5 yıllık ekonomik ömrü olduğunu varsayalım;
İlk yıl: 200 / 5 x 2 = 80 TL olarak giderleştirilir.
İkinci yıl: (200 – 40) = 160 / 5 x 2 = 64 TL olarak giderleştirilir.
Üçüncü yıl: (160 – 64) = 96 / 5 x 2 = 38.4 TL olarak giderleştirilir. Örnekte de anlaşılacağı üzere bu hesap yönteminde her yıl bir önceki yılı baz alarak bu döngüde devam eder.
Yani bu yöntemde giderleşme miktarı gittikçe azalır.
3. Fevkalade Amortisman Yöntemi
Fevkalade amortisman yöntemi yangın, deprem, sel gibi doğal afet ve benzeri ekstrem durumlarda varlıkların sabit değerinin kısmen ya da tamamen kaybolması durumunda uygulanır. Bu türden ekstrem olaylarla karşılaşan işletmeler, ilgili idareye başvurarak varlıklarının amortismanın yapılmasını talep edebilirler.
Amortisman Sınırı Nedir 2024
2023 yılı itibarıyla amortisman sınırı 6900TL olarak güncellenmiştir. Amortismanda belirlenen sınır KDV hariç tutar dikkate alınarak uygulanır ve hesaplanır.
Birikmiş Amortisman Nedir?
Birikmiş itfa payları, işletmede kullanılmış ya da kullanılacak maddi olmayan duran varlıkların kullanımını temsil eden bir rakamdır. Maddi olmayan duran varlıkların belirli faydalı ömürleri vardır. Birikmiş amortisman, hissedilmeyen veya görülmeyen öğelere ek olarak patentler, telif hakları, sözleşme hakları gibi unsurları da içerir.
İşletmede kullanılan fakat maddi olmayan varlıkların değerlerinin kullanım süresi içerisinde sıfırlanabilmesini sağlamak için yapılan bir hesaplama yöntemidir.
Birikmiş Amortismanlar Hesabı Nasıl Yapılır?
Birikmiş amortismanı hesaplamak için iki farklı yöntem uygulanabilir. Bu yöntemler şu şekildedir.
1. Doğrusal Yöntem
Doğrusal yöntem, birikmiş amortismanı hesaplamak için kullanılan basit bir yöntemdir. Yıllık amortisman giderinin, varlığın faydalı ömrüne bölünmesiyle bulunur.
Bu yöntemin avantajı çift azalan yönteme göre daha basit olmasıdır.
Doğrusal yöntemin formülü:
Yıllık Amortisman = Amortisman / Faydalı Ömür Yılları
Örnek: Tahmini kullanım ömrü 8 yıl olan bir oyun konsolunun 10.000 TL’ye satın alındığını ve sonrasında 2.000 TL’lik bir hurda değerine sahip olduğunu varsayalım.
Yıllık Amortisman = Amortisman / Faydalı Ömür Yılları
Amortisman = 8.000 TL
Yıllık Amortisman = 8.000 TL/ 8
Yıllık Amortisman = 1.000 TL
Düz çizgi yöntemini kullanarak yıllık amortisman değerini 1.000 TL’olarak hesapladık.
2. Çift Azalan Bakiye Yöntemi
Çift azalan bakiye amortisman yöntemi, bir varlığın faydalı ömrünün ilk yıllarında daha fazla ve varlığın ömrünün sonraki yıllarında daha az amortisman maliyeti harcamak için normal amortismanın iki kat hızlı giderleşir.
Bu yöntem yararlı ömürlerinin başlarında çok fazla değer kaybeden varlıklarda kullanılmak üzere geliştirilmiştir.
Çift azalan bakiye yönteminin formülü şu şekildedir:
Amortisman Gideri = (2 x Temel Amortisman Oranı x Defter Değeri)
Örneğin araçların 5 yılda amortismana tabi tutulduğu bir sistemde 150.000 TL’den satın alınan bir kamyonun her yıl 30.000 TL değer kaybettiğini varsayalım.
Kamyonun temel amortisman oranı = 30.000 / 150.000
Kamyonun temel amortisman oranı = 0,2
Amortisman gideri = ( 2 × 0,2 × 150.000 )
Amortisman gideri = 60.000 TL
Hesaplamalarımıza göre kamyonun değeri ikinci yılda, 60.000 TL azalır, bu da kamyonun şimdiki değerinin 90.000 TL olduğu anlamına gelir.
