Bu yazıda vergi sisteminin önemli adımlarından olan yoklama işlemini ve elektronik yoklamayla hayatımıza giren e-Yoklama fişini tüm detaylarıyla ele alacağız.
İçindekiler
e-Yoklama Fişi Nedir ve ne işe yarar?
Türk Vergi Sistemi, beyan esasına dayanır. Vergi mükelleflerinin elde ettikleri gelirleri idareye bildirmesine dayalı olarak çalışan beyan sisteminde vergi matrahı, mükellefin kendisi tarafından hesaplanarak bildirilir. Vergi mükelleflerinin yaptığı beyanların gerçeğe ve yasalara uygun olup olmadığının tespit edilebilmesi için 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’yla birtakım denetim araçları oluşturulmuştur. Kanunla birlikte hayata geçirilen bu denetim araçlarından birisi de yoklamadır.
Vergi denetim araçlarından olan yoklama, vergi mükellefi olmak amacıyla talepte bulunan veya vergi mükellefiyet kaydı olanlar ile idarece mükellef olması gerektiği tespit edilen kimselerin, dilekçe veya bildirimlerinin teyidini yapmak, araştırmak ve eksik veya fazla hususları tespit etmek olarak tanımlanabilir.
Günümüzde, birçok kamusal işlemlerde olduğu gibi yoklama işlemi de elektronik ortamlara taşınmış, mobil cihazların yaygınlaşmasıyla elektronik ortamdaki işlevi genişletilmiştir. Konuyla ilgili düzenlemeler, 2015 yılında Vergi Usul Kanunu’na “Elektronik Yoklama” başlıklı 132/A maddesinin eklenmesiyle getirilmiş ve yoklama tutanağı artık elektronik ortamda tanzim edilmeye başlanmıştır. Elektronik yoklama düzenlemesiyle birlikte, Elektronik Yoklama Sistemi oluşturulmuş ve yoklama faaliyetlerine ilişkin süreçlerin elektronik ortamda yürütülmesi, denetimde kanıt niteliği taşıyan verilerin dijital ortamda depolanması ve Gelir İdaresi Başkanlığı Bilgi İşlem Merkezi’nde yer alan veri tabanına aktarılması sağlanmıştır.
e-Yoklama İmza Formu Ne Demektir?
Gelir İdaresi Başkanlığı’nca e-Yoklamaya istinaden e-Yoklama imza formu çıkarılmıştır. Bu form e-Yoklama fişinde bulunması gereken birçok bilgiyi barındırır.
Bu bilgiler; vergi mükellefinin bilgileri, e-Yoklama türü, e-Yoklamaya istinaden tarih, saat ve adres, seri ve sıra numaraları şeklindedir. Ayrıca bu formda, benzersiz kodu da yazılıdır. e-Yoklama imza formu, e-Yoklama fişini temsil eden belgedir.
e-Yoklama Sistemi Hangi Süreçleri Kapsar?
Elektronik yoklama sistemi, e-Yoklama talebi oluşturulması, bu talebe dair yoklamanın yetkili memura iletilmesi, e-Yoklama fişinin oluşturulması, kayıt edilmesi ve onaylanması ve ilgili kişiye iletilmesi süreçlerinden oluşur.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın elektronik yoklama uygulamasını başlatmasıyla e-Yoklama fişi ile yoklamanın elektronik ortamda da yapılabilir hale geldi.
e-Yoklama Fişinde Hangi Bilgiler Bulunur?
e-Yoklama fişinde bulunan bilgiler şunlardır:
- Vergi Mükellefinin bilgileri
- e-Yoklama türü, e-Yoklama tarihi, saati, adresi
- Yoklama yapılan kişinin veya vekalet verdiği kişinin adı, soyadı, TC kimlik numarası ve imzası
- Yoklama yetkilisi memurun adı, soyadı ve imzası
- Yoklama yapılan veya vekalet verdiği kişinin olmaması durumunda, konuya istinaden açıklama
- Benzersiz kod
e-Yoklama Benzersiz Kodu Nedir?
e-Yoklama fişinde belirtilmesi gereken önemli bilgilerden biri de e-Yoklama benzersiz kodudur. e-Yoklama benzersiz kodu, e-yoklama fişinin değiştirilemeyeceğini gösteren ve düzenlenen fişe ait olan ve bir başka benzeri bulunmayan numaradır.
Elektronik Yoklama Sistemi Sürecinin İşleyişi Nasıldır?
Bu süreci şu şekilde özetleyebiliriz:
- Yoklama süreci, vergi mükelleflerinin bildirimine istinaden veya vergi dairesi tarafından yoklama talebinde bulunulması ile başlar.
- Elektronik Yoklama Sistemi üzerinden yoklama talebi girişi yapılır
- Vergi Dairesi müdürü veya yetkilendirdiği bir memurun onayı alınır
- Yoklama Koordinatörü tarafından yoklama talebinin yetkili ekiplere sevki gerçekleştirilir
- Yetkili memurun yoklama talebinde belirtilen adrese giderek e-Yoklama tutanağının mobil cihaz aracılığıyla elektronik ortamda oluşturulmasını sağlamasıyla sonlanır.
Yoklama sırasında verilen bilgilerde ve tespit edilen hususlarda anlaşmaya varılması durumunda e-yoklama fişi üzerinde mutabık kalınır. Tespit edilen hususlarda karşılıklı mutabık kalınması, onaylanarak imzalanma süreci tamamlanacak olan e-Yoklama tutanağının değiştirilmesi mümkün olmadığı için çok önemli bir adımdır. Onaylama işleminin yapılmasının ardından mutabık kalınan ve onaylanan işlem veya tespit edilen hususlarda bir hata bulunması halinde, “Elektronik Yoklama Sistemi Sürecinin İşleyişi” bölümünde de açıklandığı şekilde sürecin yeniden başlatılması gerekir. Bu nedenle e-Yoklama tutanağı onaylanmadan önce anlaşma ve mutabakat sürecinde verilen bilgilerin ve diğer tüm kontrollerin dikkatli bir şekilde yapılması gerekir. Fiş üzerinde mutabık kalınmasının ardından Yoklama yapılan veya bu kişinin vekalet verdiği kişiye mobil cihazda ön izleme yaptırılır, fiş okutulur ve imzalatılır.
e-Yoklama Fişi Nereden Alınır?
e-Yoklama fişi, e-Yoklama tutanağında da olduğu gibi ‘Elektronik yoklama görüntüleme’ menüsünden veya bağlı bulunan vergi dairesine başvurarak veya internet vergi dairesi üzerinden alınabilir.
e-Yoklama Tutanağı Nasıl Görüntülenir?
e-Yoklama tutanağına, İnternet Vergi Dairesi’ndeki “Elektronik Yoklama Görüntüleme” menüsünden ulaşılabilir. Bu menüden aynı zamanda tutanağın çıktısı da alınabilir. Aynı şekilde bağlı bulunulan vergi dairesi/mal müdürlüğüne vergi mükellefi veya vekalet verdiği kişi tarafından başvurulması halinde tutanağın bir çıktısı verilebilir.
Ayrıca e-devlet üzerinden görüntüleme yapmak da mümkündür.
