​Nakit akışı tablosu, bilanço ve gelir tablosu gibi finansal tablolar, mali durumu analiz edip işletmelerin uzun vadeli başarıyı elde etmesine yardımcı olur. Bu gibi finansal tablolarda yer alan istatistiksel değerlerin yani finansal oranların iki veya daha fazlasının değerlendirilmesi ile de finansal oran analizi yapılır. 

 

Finansal oran analizi; kaldıraç oranı, likidite ve kârlılık gibi işletmelerin genel mali durumunu ortaya koyan değerlerin elde edilmesinde kullanılır. Finansal oran analizleri; işletme yöneticileri, bankalar, yatırımcılar ve analistler tarafından değerlendirilebilir. İşletmenizin performansını değerlendirmenizi ve işletmenizin mevcut konumunu sektörünüzle kıyaslayabilmenizi sağlayan finansal oranlar ile analizleri hakkındaki bilgilere eğitimimizin devamını okuyarak ulaşabilirsiniz. 

 

 

Verimliliği artırmaya yönelik stratejik iş kararları almakta ya da işletmenin piyasa değerini öğrenerek yatırımcıların finansal adımlar atmasını sağlamakta yararlanılan birçok finansal oran vardır. Finansal oran analizi yapmaya yardımcı olan bu veriler şunlardır:

 

Likidite oranları, bir işletmenin kısa vadeli borcunu vadesinde ödeyip ödeyemeyeceğini gösterir. Cari oran, nakit oranı, asit-test oranı ve stok bağımlılık oranı olmak üzere dört çeşit likidite oranı vardır. Bu değerleri kullanarak finansal oran analizi yapmak için şu hesaplamalar yapılabilir: 

 

İşletme sermayesinin yeterliliği bakımından 2’nin üzerinde olması tercih edilen cari oran şöyle hesaplanır:

 

Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

 

İşletmenin kısa vadeli borçlarını ödeyebileceğini göstermesi için 1’in üzerinde olması beklenen asit-test oranı şöyle hesaplanır:

 

Asit-Test Oranı = (Dönen Varlıklar – Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

 

İşletmeye yıl boyu hiç nakit akışı olmaması durumunda mevcut sermaye kullanılarak kısa vadeli borçların ödenip ödenemeyeceğini belirleyen nakit oranı şöyle hesaplanır:

 

Nakit Oranı = (Menkul Kıymetler + Hazır Değerler) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

 

Stok bağımlılık oranı, kısa vadeli borçların ödenebilmesi için mevcut stoğun yüzde kaçının satışının yapılması gerektiğini belirleyen bir analizdir. Yüksek oluşu, stoklara bağımlılığın arttığını gösteren stok bağımlılık oranı şöyle hesaplanır:

 

Stok Bağımlılık Oranı = [ Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar – ( Menkul Kıymetler + Hazır Değerler) ] / Stoklar

 

Finansal yapı oranları, işletmelerin sermayesinin hangi oranda borçlanma kaynaklı finansmandan oluştuğunu ifade eder. Firmaların uzun vadeli mali yapılarını ve risk durumlarını analiz etmede kullanılan bu değerler, borçlanma oranları olarak da adlandırılır. Sermaye ile borçlanma arasındaki oranı ortaya koyan mali yapı oranları şunlardır:

 

İşletme sermayesinin yüzde kaçının borçlanma kaynaklı olduğunu gösteren bu değerin mali riske işaret etmemesi için %50’nin altında olması beklenir. Borçların tüm işletme varlığına oranını gösteren kaldıraç oranı şöyle hesaplanır:

 

Kaldıraç Oranı = Toplam Borç / Toplam Varlıklar

 

Finansman oranı olarak da bilinen bu değerin %1’in üstünde olması beklenir. Bu değerin %1’in üstünde olması, işletmenin sermaye bakımından borçlanmaya ihtiyaç duymadığını gösterir. Finansman oranı hesaplaması şöyle yapılır:

 

Öz Kaynaklar Oranı = Öz Kaynaklar / (Kısa + Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar )

 

İşletmenin elde ettiği kârdan öz sermaye oluşturmasını ifade eden otofinansman şöyle hesaplanır:

 

Otofinansman = ( Kâr Yedekleri – Geçmiş Yıllar Zararları) / Ödenmiş Sermaye

 

 

İşletme sermayesinin hangi oranda kısa vadeli borçlarla karşılandığını gösteren bu değer şöyle hesaplanır:

 

Kısa Vadeli Borç Oranı =  Kısa Vadeli Borçlar / Pasif Toplam

 

 Uzun Vadeli Borç Oranı Nasıl Hesaplanır?

Firma sermayesinin hangi oranda uzun vadeli borçlardan oluştuğunu ifade eden bu değer şöyle hesaplanır:

 

Uzun Vadeli Borç Oranı = Uzun Vadeli Borçlar / Pasif Toplam

 

En sık kullanılan finansal analiz değerlerinden olan kârlılık oranları; firmanın öz sermayesi, işletme giderleri ve bilançosu ile ne kadar kârlılık elde edilebildiğini gösterir. İşletmenin nakit akışı oluşturarak güçlü bir performans gösterdiğini belirten yüksek bir oran beklenir. Ancak elde edilen bu değerlerin geçmiş dönem oranları ve sektördeki diğer firmaların elde ettiği oranlarla karşılaştırılması sonucu daha doğru bir analiz yapılabilir. Finansal oran analizi yapmaya yardımcı olan kârlılık (rantabilite) oranları ve hesaplama yöntemleri ise şöyledir:

 

Ekonomik rantabilite olarak da bilinen bu oranın yüksek olması, işletme sermayesinin etkin kullanımını gösterir. 

 

Ekonomik Rantabilite = Faiz ve Vergi Öncesi Kâr / Aktif veya Pasif Toplamı

 

Yüksek olması beklenen bu oran, işletmenin yaptığı yatırımlardan sağladığı kârın boyutunu gösterir.

 

Aktif Kârlılık = Dönem Net Kârı / Aktifler

 

Hesaplama sonucu yüksek bir oran elde edilmesi, işletme hisse senedi değerinin yüksek olduğuna işaret eder.

 

Hisse Başına Getiri = Net Kâr / Dolaşımdaki Hisse Senedi Sayısı

 

Yaygın kullanılan finansal oran analizlerinden olan yatırım kârlılığı, işletmenin yaptığı yatırıma göre bir projeden ne kadar kâr elde edildiğini ifade eder.

 

Yatırım Kârlılığı = Toplam Yatırım Kârı / Yatırımın Toplam Tutarı

 

Hesaplama yöntemleri verilen ve yaygın olarak kullanılan bu oranların dışında pek çok kârlılık oranı bulunur. Kümülatif kârlılık oranı, iş hacmi rantabilitesi, dönen varlık rantabilitesi gibi diğer kârlılık oranları, işletmenin finansal analizini yapmak istediği alana göre belirlenerek gerçekleştirilebilir. Finansal tablolar içerisinden alınarak oranlanacak bu gibi değerleri ise elde edilen diğer rakamlarla karşılaştırmalı olarak analiz etmekte fayda vardır. Böylece işletmelerin finansal durumları çok yönlü olarak ele alınıp gerekli stratejik adımlar atılabilir.​