Narsist Ne Demek? Narsisizm Nedir? Kısaca Narsistik Kişilik Bozuklukları [Kadın ve Erkek]

Narsisizm ya da özseverlik, yüzyıllardır var olan bir terim ve bugün pek çok kişide ileri boyutlarda görülebiliyor. Bu yazıda da narsisistik kişilik bozukluğu ve konunun detayları irdeleniyor.

Kişinin kendine aşık olması, kendini her şeyin üzerinde tutması olarak tanımlanabilecek narsisizm, en çok konuşulan konular arasında.

Çünkü insanların daha fazla benmerkezci olması, duyarlılıklarının azalması ve empatinin önemini her geçen gün biraz daha kaybetmesiyle narsistlerin sayısında gözle görülür artış yaşanıyor. Bu durum haliyle narsisizm hakkında detayları gündeme getiriyor.

Merak edilenler arasında narsisizmin özelliklerini taşıyan kişilerin yaklaşımı benimseme nedenleri ile dikkat çeken nitelikleri var.

Dijital dünyayla birlikte çoğalan özseverlik durumunun hastalığa dönüşebildiği gerçeği de dikkat çekiyor. Aşağıdaki başlıklar söz konusu noktalar hakkında bilinmeyenleri ele alıyor.

Narsist Ne Demektir ve Kimdir?

Hep ben diyen, kendinden başka hiç kimseyi, hiçbir şeyi önemsemeyen, yalnızca çıkarlarını düşünen ve hayatını benzer yaklaşımlarla sürdürmeye çalışan kişiler için narsist denilebilir.

Hayatını sürdürmeye çalışan ifadesine özellikle dikkat edilmelidir ki narsistik yaklaşımlarla kişinin gerçekten mutlu olması, hayattan zevk alması pek mümkün değildir.

Zira bu insanlar sürekli bir açlık halindelerdir. Doyumsuzluklarıyla öne çıkan, yaşamlarını başkalarının sahip olduklarına sahip olmaya çalışarak geçiren ve kendini bir nevi tanrı olarak gören kişiler için “doyum” fazlasıyla uzak bir kelimedir.

Onlar önlerinde duran bolluğa rağmen başkalarının elindeki ekmeğe gözünü diken tamahkar kişilerdir. Kısacası narsist ne demek sorusuna verilebilecek bir sürü farklı yanıt vardır. Zaten tarih boyunca bu konuda bir sürü insan yazmış çizmiş, narsist sözcüğü farklı şekillerde tanımlanmıştır.

Ona göre narsistlerin libidosu egolarında toplanmakta, sonrasında nesnelere yönlendirilmekte ve tekrar egolarına dönmektedir. Tıpkı dış dünya ile kendi arasındaki ayrımı yapamayan bebekler gibi narsistler için de kendinden başka hiçbir şeyin gerçekliği ya da önemi yoktur. Yani her şey kendileriyle ilgilidir.

Bebek için karnının doyurulması önemli ve gerçek olan tek şeydir. Ve bu durumu Freud, birincil narsisizm olarak tanımlamıştır. Ünlü Avustralyalı nöroloğa göre ikincil narsisizm ise diğerinden biraz daha az narsistik davranmak demektir.

Yani ben düşüncesinin yanı sıra bir de dış dünya gerçekliğinin olduğu kabul edilir ama yine de ortada bir kendine tapma durumu vardır. Freud’un görüşüne göre herkes biraz narsisttir ve narsisizm makul seviyede olduğu sürece bu durumun bir sakıncası yoktur.

Narsisizm Nedir? Kısaca Hakkında Bilgi

Kaba tabirle kişinin kendisine aşık olmasını ifade eden narsisizm sözcüğünün kökeni, Yunan mitolojisine dayanmaktadır. Narsisizm terimi, Yunan mitolojisindeki Narcissus isminden gelmiştir. Freud, Narkissos isimli mitolojik kahramandan etkilenerek narsisizm terimini ilk kez kullanan kişi olmuştur.

Narkissos ile Ekho’nun hikayesi şöyledir: Kendine aşık olanları umursamayıp, onların sevgilerine değer vermeyen Ekho isimli güzel peri kızı, bir gün Narkissos’u avlanırken görür. Peri kızı gördüğü bu çok yakışıklı avcı gence ilk görüşte aşık olur. Ancak Narkissos Ekho’nun aşkına karşılık vermez ve kara sevdaya tutulmuş genç kızı acısıyla tek başına bırakır.

Peri kızı o günden sonra yavaş yavaş erimeye başlar ve sonunda üzüntüsünden ölür. Bu duruma çok kızan Olimpos tanrıları Narkissos’u cezalandırmak ister. Yakışıklı gencin cezası kendisini taparcasına sevmesi olacaktır. Bir gün su içmek için nehir kenarına eğilen Narkissos, sudaki yansımasını görür ve öylece kalakalır.

Kısacası yapılması gereken kişinin kendisini sevmesi ama bu sevginin onu büyüklük hastalığına sürüklemesine izin vermemesi olmalıdır. Hepimiz narsisizme meyilli olsak da işin dozu kaçırılmamalı, aşırı özseverliğin kişiye sadece zarar vereceği unutulmamalıdır.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Nedir? Tanımı, Belirtileri ve Tedavisi

Narsistik kişilik bozukluğu (NKB), kişinin kendini her şeyin üstünde görmesi, aşırı benmerkezcilik, kendinden başka kimseyi ya da hiçbir şeyi umursamamak gibi ifadelerle tanımlanabilir.

Mükemmeliyetçi yaklaşımı benimseyen, megaloman tavırlara sahip, ilgi odağında kendinden başkalarının olmasına katlanamayan ve herkes tarafından beğenilmek isteyen kişilerde görülen bir kişilik bozukluğudur.

Toplumun yüzde 1’lik kesiminde görüldüğü tahmin edilen rahatsızlık, ilk kez 1968 yılında formüle edilmiştir. Megalomani olarak adlandırılmakta ve egosantrizmin sert bir formu olarak gösterilmektedir. Genellikle ergenlik döneminde ve sonrasında ortaya çıkan narsisistik kişilik bozukluğunun dikkat çeken bazı belirtileri vardır.

Narsistik Kişilik Bozukluğunun Belirtileri:

Narsistik kişilik bozukluğunun öne çıkan belirtileri şunlardır:

• İstenilen şeye ulaşmak için her türlü yolu (hiç etik olmasa bile) kullanmaktan çekinmemek;
• Dünya sanki onun etrafında dönüyormuş gibi davranmak;
• Başkalarını sık sık aşağılamak ve zorbalık yapmak;
• Hep “en bir şey” olmaya çalışmak;
• Dış görünüşe fazla önem vermek ve dikkat çekici giyinmek;
• Üstün olduklarına ve sadece eşit derecede özel insanlarla ilişki kurabileceğine inanmak;
• Ayrıcalıklı muamele görmeyi beklemek;
• Stresle başa çıkmakta ve değişime uyum sağlamakta zorlanmak;
• Gizli güvensizlik, utanç ve aşağılanma duygularına sahip olmak,
• Olumsuz eleştirileri duymamak ya da beğenilmeme durumunda öfke krizlerine girmek;
• Etraflarındaki insanları “çıkarıma uygun” ya da “çıkarıma ters” biçiminde belirlemek;
• İlgi odağında olan ya da insanlar tarafından beğenilenleri kıskanmak, başkalarının da onları kıskandığını düşünmek;
• Kendini dev aynasında görmek;
• Başkalarının yaşamlarına karşı zerre ilgi duymamak, empatiden yoksun olmak;
• Sınırsız başarı, güzellik, güç fantezilerine sahip olmak;
• Küçücük başarılarını bile adeta dünyayı kurtarmışçasına abartarak anlatmak;
• Beğenilmeye, takdir edilmeye karşı aşırı şekilde aç olmak.

Narsistik Kişilik Bozukluğunun Nedenleri

Peki, neden bazı insanlar kendini her şeyin üzerinde görürler? Neden değerlerini abartır, mükemmelliği yaşamın amacı haline getirirler?

Aslına bakarsanız; narsistik kişilik bozukluğunun sebebi diğer pek çok kişilik bozukluğunda olduğu gibi çoklu ve değişkendir. Mesela; bu durumu tetikleyen nedenler arasında genetik faktörler de olabilir mizaç ve kültürel faktörler de!

Ya da kişinin narsistik kişilik bozukluğunun altında yatan neden almış olduğu eğitimdir. Anne-babanın yetiştirme tarzı, bireyin beğenilmeye karşı açlığına ve narsisizmin dozunu kaçırmasına neden olmuştur.

Hatta eğitimden kaynaklanan narsistik kişilik bozukluklarına bakıldığında en sık rastlanılan durum çocuğu fazla öven, onu her şeyin üzerinde tutan, yanlışlarını göstermeyen bir anne veya dışlayan, uzak duran, takdir etmeyen bir babanın varlığıdır. Ancak genellikle altta yatan neden; çevre, genetik ve nörobiyoloji ile ilgilidir.

Narsistik Kişilik Bozukluğu Nasıl Tedavi Edilir

Kişinin içerisindeki eksiklik aile faktöründen mü kaynaklanıyor yoksa kişinin narsisizme yatkınlığından mı, öncelikle bu keşfedilmelidir. İlaç tedavisiyle değil terapi yöntemiyle tedavi edilebilecek narsistik kişilik bozukluğuna sahip kişiler terapistler için zor hastalar arasındadır.

Çünkü uzman, kendinden başka kimsenin düşüncesini önemsemeyen, eleştiriye kapalı ve hep övülmeyi bekleyen birini tedavi etmekle yükümlüdür.

Ve bu nedenle terapiden olumlu sonuç alabilmek için terapistin işinin ehli olması ve sabırlı davranması gerekir.

Zamanla gerçekleri görmeyi öğrenerek kendi benliğini bulabilecek narsistik kişiler için değişim çok zor olsa da doğru bir tedaviyle bu kişilik bozukluğundan kurtulunabilir. Bazı ciddi vakalarda; duygudurum düzenleyicileri, antidepresanlar ve antipsikotik ilaçlara başvurulurken çoğunlukla psikoterapi birincil tedavi şeklidir.

Narsist Kadın ve Erkek Hakkında Öğrenilmesi Gerekenler Nelerdir?

Günümüzde erkekler narsist kadınlar, kadınlarsa narsist erkeklerle ilgili sorulara cevap bulmaya çalışıyor. Yani bu konu genellikle ilişkilerde ön plana çıkıyor. Ve tam da bu noktada şaşılacak gerçek, narsistlerin genelinin erkek olması!

Erkekler kadınlara kıyasla büyük bir çoğunlukla narsisizmin ölçüsünü kaçıran cinsiyet oluyor. Fazlasıyla özel olduğunu düşünen narsist erkek, yanındaki kadının güzelliğiyle, şöhretiyle, başarısıyla övünmeyi seviyor.

Özellikle de kalabalık bir grup arasına girdiğinde öncelikle kendisini daha sonra da partnerini ya da yanında kim varsa onu övmeye başlıyor.

Narsist Kadın Hakkında Öğrenilmesi Gerekenler

Narsist kadın da erkek gibi yanındaki insanın statüsü, kusursuzluğu ve etrafından ne kadar hayranlık topladığıyla ilgileniyor. Öncelikli olan şey yanında kendisine yakışacak ve daha çok beğenilmesini sağlayacak birilerinin bulunması! Kısacası; narsist kadınlarla da erkeklerle de birliktelik yaşamak zor. Çünkü bu insanlar sevmeyi bilmeyen ama hep sevilmek isteyen kişiler!

Eleştiriye katlanmayan, her zaman kendini ön planda tutan, karşı tarafın beklentilerini karşılamaktan çok uzak ve ilgiye aç olan narsist kadınlar ya da erkekler karşısında pek çok kişi ne yapacağını bilemiyor. Mesela; narsist bir kadın ilk etapta erkek için kendinden emin, güçlü, güzel ve tapılası kadın olarak düşünülüyor. Zaman geçtikçe ise narsist kadın hakkındaki gerçeklerle karşılaşılıyor.

Onun ne kadar ilgiye muhtaç, doyumsuz, aynı derecede korkak olduğunu anlamaya başlar. Başkalarının yanında hiç kimseye ihtiyacı olmayan ama ilişki içerisinde takıntılı derecede bağımlı olan narsist kadın, kısa sürede partnerinin gözünden düşer ve bu durum kadını dibe sürükleyebilir. Ya da ilişkiyi daha fazla uzatmadan içindeki boşluğu başka bir erkekle doldurmaya çalışır.

Narsist Erkek Hakkında Öğrenilmesi Gerekenler

Narsist erkek yanındaki kadını mükemmele en yakın olacak şekilde seçer. Partnerinin ne kadar başarılı, ne kadar güzel, ne kadar arzu edilen biri olduğunu söyleyip durur. Dışarıda fazlasıyla ilgili ve aşık olan narsist erkek, eve geldiğinde tam tersi yönde tavırlar sergileyebilir.

“Sen zaten ne yapabilirsin ki, ne kadar beceriksizsin, yanıma yakışmıyorsun…” gibi laflarla partnerini aşağılamaktan çekinmez. Ya da annesinin eteklerine yapışmış küçük bir çocuk gibi yalvaran gözlerle sevilip okşanmayı bekler.

Zaten narsist erkeklerin çoğunun problemli çocukluk dönemleri vardır. Anne ya da babanın bitmek bilmez beklentileri, olumsuz eleştiriler, takdir edilme açlığı ve başarısızlık korkusuyla geçirilmiş çocukluk dönemi, erkekte narsistik kişilik bozukluğuna yol açmıştır.

Uzun lafın kısası narsist bir kadın ya da erkekle birlikte olmadan önce bir kez daha düşünmelisiniz. Çünkü değişime fazla açık olmayan bu insanlarla baş edebilmek gerçekten zordur.

Narsist Testi

Peki, bütün bu konuştuklarımızdan sonra karşınızda bir narsist var mı yok mu sorusunun cevabını daha net vermek ister misiniz? Ya da içinizde gizli bir narsist olup olmadığını öğrenmek?Aşağıdaki sorulara cevap vererek aradığınız yanıta ulaşabilirsiniz. Bu cümleler düşüncelerinizi ne kadar yansıtıyorsa, o kadar çok narsistsiniz demektir.

• Eleştiriye gelemem, hatta öfkelenirim.
• Alçakgönüllülüğün aptallık olduğunu düşünürüm.
• Başarıya giden yolda her şey mubah sözüne inanırım.
• Başkalarının hayatı beni bağlamaz.
• Göz önünde olmaya bayılırım.
• Bir kenarda tek başıma kalmaktan nefret ederim.
• Beğenilmek için giyinir, takdir edilmek için uğraşırım.
• Her şeyi biliyormuş gibi davranırım.
• Zayıflıklarımı kimseyle paylaşmam.
• Cümlelerim genellikle “ben” ile başlar.

Narsist İnsanlarla Nasıl Baş Edilir?

Tavan yapmış egoları ve megalomanlıklarıyla insanı çıldırtan narsistler, hayatı zorlaştıran insan tipleri denildiğinde akla ilk gelenlerden. Dolayısıyla onlarla nasıl baş edileceğini öğrenmek gerekiyor.

Aslında ilk başta o narsist kişiyle görüşmek zorunda olup olmadığınızı düşünmelisiniz. Yani başa çıkmak istediğiniz insanı kendi isteğinizle mi hayatınızda tutuyorsunuz, yoksa elinizde olmayan (mesai arkadaşınız, ev sahibiniz, eşinizin annesi, sevgilinizin kardeşi, yöneticiniz gibi) sebeplerden ötürü mü bir narsistle berabersiniz?

Bunun kararını verdikten sonra ise izlemeniz gereken yolu çizmelisiniz.

İletişime devam etmek zorunda olduğunuz narsist insanlarla başa çıkmak içinse yapabileceğiniz birkaç şey var. Ve bunlardan bir tanesi sevmediğiniz insanlarla başa çıkmak için ne gibi taktikler kullanabileceğinizi öğrenmek. Buna ek olarak bir narsistle başa çıkabilmek için onun söylediklerini duymazdan gelmeyi deneyebilirsiniz.

Ya da narsiste istediği şeyi vererek ona duymak istediklerini söyleyebilir “harikasın, çok iyisin, bir numarasın” gibi sözlerle sizinle uğraşmasından kaçınabilirsiniz.

Yalnızca gerekli durumlarda iletişim kurarak ve polemiğe girmekten kaçınarak, hayatınızdaki mecburi narsistlere karşı gardınızı alabilirsiniz. Fazla ciddiye almadan ve onun yetersizlik duygusuyla başa çıkmaya çalışan mutsuz biri olduğunu unutmadan, narsist kişiliklerin size zarar vermesinin önüne geçebilirsiniz. Karşınızda değer verdiğiniz ve hayatınızdan çıkaramayacağınız bir narsist varsa ise onu uzman desteği almaya ikna etmeyi deneyebilirsiniz.