Prof. Dr. Rıdvan KARALAR / Anadolu Üniversitesi İİBF Öğretim Üyesi
Dağıtım kanalının son halkası olan perakendecilikte, işletmeler karlarını azaltacak ve kendilerini zarara uğratacak etkenlerden korunmak isterler. Perakendeciler öncelikle, tüketicilerin kolaylıkla ulaşabileceği ve rahat rahat alışveriş yapabileceği konumluk yerlerini seçerler. Mağazalarını düzenlerken tüketicilerin en rahat biçimde davranacakları bir düzen oluşturmayı hedeflerler. Bu amaçla, binlerce çeşit ürünü tüketicilerin elinin altında olacak ve ilgilerini çekecek biçimde yerleştirirler. Tüketicilerin kolaylıkla ulaşabilecekleri ve gerektiğinde dokunup, koklayıp, tadıp karar verebilecekleri bir ortam rekabet ve kârlılık açısından mağazacılığın kaçınılmaz zorunluluklarıdır.
Bu düzenlemeler bilimsel temellere dayalı olarak gerçekleştirilirken, ürünleri beğenen tüketicilerin bu ürünleri satın almaları ve karşılığında belirlenen fiyatları ödemeleri hedeflenir. Tüketicilerin ve çalışanların bu hedefle örtüşmeyecek davranışlar göstermeleri, perakendecilikte yönetimin beklentilerini önemli ölçüde aksatır ve umulan kâra ulaşmayı engeller.
Perakendeciler sattıkları ürünlerin tümünü hiçbir kayba uğramadan nakde dönüştüremezler. Her perakendeci belli oranlarda stok kayıplarına uğrar. Bu da hedeflenen karlılığı düşürür ya da işletmeyi zarara uğratır. ABD’nin en büyük perakendecilerinden Walmart şirketinin açıkladığına göre her yıl ortalama bir milyon mağaza hırsızlığı olayı ile karşılaşılmaktadır. Şirkete göre mağaza hırsızlığı perakendecilikte karlılığın en büyük düşmanlarından biridir.
Perakendecilerin stok kayıpları
Perakendecilikte kaçınılmaz olan fire ya da stok kayıpları, işletmeye giren ve çıkan stoklar arasında tutarsızlığı gösterir. İşletmenin toplam stoklarından satılan bölüm çıktığında elde kalanın değeri olması gerekenden düşükse işletmede stok kayıpları var demektir. Başka deyişle, işletmeye satın alınan toplam ürünlerin satın alma fiyatlarına göre bulunan kayıtlı değeri ile mağazadaki ve dağıtım merkezlerindeki stokların değeri arasındaki fark stok kayıplarını ortaya koyar. Aradaki farkın yüksek olması kârlılığın düşmesi sonucunu doğurur.
Örneğin 2008 yılında perakende kesiminde ABD’de toplam satışların %1,52’si oranında stok kaybı ortaya çıkmıştır. Bu oran aynı dönemde Avrupa’da %1,27 ve Pasifik Asya’da % 1,20 olmuştur. Başka bir deyişle perakende kesimi çeşitli nedenlerle stoklarının tamamını paraya çevirememekte ve bu stokların belli bir yüzdesi kayba uğramakta, sistem dışına çıkmaktadır.
Stok kayıplarının nedenleri
Perakendecilikte stok kayıplarına yol açan dört etken bulunmaktadır:
-Müşterilerin hırsızlığı
-Çalışanların hırsızlığı
-Tedarikçilerin (dağıtım zinciri) dolandırıcılıkları
-Yönetim hataları
Bunlardan ilk ikisi, stok kayıplarına son iki etkene göre çok daha fazla yol açmaktadır.
2009 yılı istatistiklerine göre İngiltere’de bu etkenlerin yol açtığı toplam kayıp 4.063 milyon Sterlindir. Etkenlere göre hesaplandığında;
Müşterilerin hırsızlığı 1,767 milyon £ (toplam kaybın % 43.53’ü)
Çalışanların hırsızlığı 1,479 milyon £ (toplam kaybın % %36.4’ü)
Tedarikçilerin dolandırıcılıkları 175 milyon £ – (toplam kaybın %4.3’ü)
Yönetim hataları – 642 milyon £ (toplam kaybın % 15.8’ü)
Ayrıca, bu dönemde kayıpları önleyici önlemler için harcanan toplam tutar da 771 milyon Sterlin olmuştur. Bütün bunlara karşın kayıp oranı önceki yıla göre %5,4 yükselerek %1,30’dan % 1,37’ye çıkmıştır.
Stok kayıplarına yol açan çalışanların hırsızlığı ile müşterilerin hırsızlığı konularına biraz daha yakından bakalım.
ÇALIŞANLARIN HIRSIZLIĞI
Çalışanın hırsızlığı, işletmenin varlıklarının işverenin izni dışında çalışanlarca kötüye kullanılması, çalınmasıdır. Başka deyişle, bir çalışanın iş başındayken mal, yiyecek, para ya da başka ürünleri çalmasıdır. Bu yasal açıdan normal bir hırsızlık eylemi olarak değerlendirilmektedir.
Neler Çalınmaktadır?
Nakit Para: İşverenden çalınan en önemli varlık nakit paradır.
Zaman hırsızlığı: Çalışanın çalışmadığı zamanların parasını alması bu hırsızlığı oluşturur. Çalışma saati kayıtlarıyla oynamak söz konusu olabilir. Ayrıca işbaşındayken gereğince çalışmamak da bu konuya girer. Ancak bunun hırsızlık olduğunu kanıtlamak çok zordur.
İşyeri malzemelerini çalmak: İşyerinde kullanılan çeşitli malzemeleri çalmak bu konunun kapsamındadır. İşyerinden ofis malzemesi, kağıt, kalem, bilgisayar gibi malzemelerin çalınması şirketi zarara uğratıcı bir eylemdir.
Ürün çalmak: Mağazada satılan ürünlerin çeşitli yöntemlerle çalınarak mağazanın zarara uğratılmasıdır.
Müşteriye yüksek fiyat uygulayıp farkı cebine atmak: Özellikle küçük çaplı perakendeci işletmelerde, örneğin lokantalarda karşılaşılan bir durumdur. Bu hem müşteriyi zarara uğratır hem de müşterinin işletmeye karşı güvenini azaltarak olumsuz etki yaratır.
İşletme sırlarını çalmak: Rakiplere satmak için işletmenin sırlarını çalmak da sonuçta işletmenin zarara uğramasına yol açmaktadır.
Bunların yanı sıra başkalarının para ya da mal çalmasına göz yumma, yiyecekleri yeme, çek dolandırıcılığı, kredi kartı dolandırıcılığı yapma da işletmeleri kayıplara uğratır. Ayrıca güvenilir olarak nitelenen üst düzey yöneticilerin zimmetlerine para geçirmeleri ya da hisse senedi oyunları ile şirketi ve pay sahiplerini dolandırmaları da günümüzde rastlanır olaylardır.
Bütün bunlar işletmenin mal varlığında kayıplara yol açmakta, işletmeyi zarara uğratmaktadır.
Şu gerçeği vurgulamamız gerekir: Çalışanların hırsızlığı adi bir suçtur, çünkü işletme o kişiye bir ücret ödemekte ve bunun karşılığında hizmet yerine zarar verici sonuçlar almaktadır. Yapılan çalışmalar, çalışanların işletmelere müşterilerden çok daha fazla zarar verdiğini göstermiştir. Bunun nedeni çalışanlara güvenilmesi ve çalışanların alınan güvenlik önlemlerini daha iyi bilmeleri nedeniyle saptanamamalarıdır.
Hırsızlık Yapan Çalışanın Profili
Hırsızlık yapan çalışanlarla ilgili gerçek bir fiziksel profil çizmek çok zordur. Bu tür çalışan her türlü yaş, cinsiyet, kilo, yapı, din, eğitim düzeyi, ekonomik statü, etnik kimlik özellikleri gösterebilir. Bu nedenle kimin hangi nedenden dolayı hırsızlık eylemini gerçekleştirdiğini çözmek olanaksızdır. Çalışanın dürüstlük anlayışı, yaşama karşı tutumu ve yargıları mağaza içi hırsızlık konusundaki tutumunu ortaya koymaktadır.
Mağaza çalışanları nakit ya da mal çalmak için çeşitli fırsatlar yakalayabilirler. Çalışanın istekli olması ve gözünü karartması yeterlidir. Çoğu çalışanı hırsızlıktan alıkoyan ahlaksal değerleri, dürüst olma isteği, işletmeye bağlılığı, işverenine karşı duyduğu saygı, yasalara uyma zorunluğudur. Araştırmalar, personelin sık sık değişmediği ve yarı zamanlı çalışanın çok az olduğu işletmelerde hırsızlığın da azaldığını ortaya koymaktadır.
Hırsızlık yapanlar çevresine karşı ikiyüzlü davranırlar ve sürekli olarak yakalanma korkusuyla yaşarlar. İşten atılma, tutuklanma, hapse düşme, tazminat verme riski bu tür çalışanları bekleyen risklerdir. Bu konuda alacağı olumsuz sicil çalışanı yaşamı boyunca kovalar.
Çalışanların Hırsızlığı İle İlgili ABD Gerçekleri
ABD’de çalışanların hırsızlığı ile ilgili çeşitli bulgular sürekli olarak yayınlanmaktıdır. Bunlardan bir bölümünü şöyle sıralayabiliriz:
-Envanter kayıplarının %60’ı çalışanlar yüzünden oluşmaktadır (National Retail Federation – 2010).
-Hırsızlık nedeniyle ABD Perakendecileri ve küçük işletmeler 2010 yılında 33 milyar Dolarlık gelir kaybına uğramışlardır (National Retail Federation – 2010).
-Çalışanların hırsızlığı ulusal istatistiklere ve yapılan şirket araştırmalarına göre gittikçe yükselmektedir (National Retail Federation – 2010).
-2010 yılında, her 33 çalışandan bir tanesi işyerinden hırsızlık yaptığı için tutuklanmıştır (2010 Jack Hayes International, Inc. Survey)
-2010 yılında çalışanların hırsızlığından kişi başı kayıp olan 639,99 Dolar müşteri hırsızlığı ortalamasının altı katına ulaşmıştır (2010 Jack Hayes International, Inc. Survey)
-Şirket iflaslarının % 30’u çalışanların hırsızlığına bağlanmaktadır (US Chamber of Commerce).
-FBI çalışanların hırsızlığının Amerika’da gittikçe artan bir sorun olduğunu belirtmektedir.
-The Boston Globe ve Denver Post araştırmalarına göre “zaman hırsızlığı” ve işi savsaklama nedeniyle yıllık maliyet 400 milyar Doların üstündedir.
Florida Üniversitesinin araştırmasına göre perakendecilerin stok kayıplarının %47’si çalışanların hırsızlığından kaynaklanmaktadır. Bu, yıllık olarak 17,6 Milyar dolar değerindedir. Bu rakamlar perakendecilerin karlılığını tehlikeye sokan bir düzeydedir. Çalışmaya göre 2003’te çalışan başına hırsızlıktan dolayı düşen kayıp 1.762 Dolardır. Müşterilerin hırsızlığı ise 265,40 Dolardır. Bu rakamlar çalışanların hırsızlığına daha çok önem vermek gerektiğini göstermektedir.
İşletme İçi Hırsızlık Yöntemleri
Çok çeşitli işletme içi hırsızlık yöntemi vardır. Farklı yöntemlere ilişkin örnekler aşağıdadır:
-Çalışanlar malları ya üstlerinde taşırlar ya da torba, kutu, çanta gibi araçlarla iş aralarında ya da iş sonunda işletme dışına çıkarırlar
-Calışanlar çalmak istedikleri malları çöpe atarlar ve sonra çöpün boşaltıldığı yerden alırlar
-Çalışanlara tanınan indirim haklarını arkadaşlarına ya da aile bireylerine kullandırtırlar
-Çalışan müşteriden fazla ücret alır ve artan bölümü cebine atar
-Geri alınan mallar için düzenlenen çekler, gerçekte geri alınan mal olmaksızın düzenlenir
Çalışanların Hırsızlığına İlişkin Çeşitli Saptamalar
Çeşitli alan araştırmalarının ulaştığı sonuçlar çalışan hırsızlığına ilişkin çeşitli bulguları ortaya koymuştur. Bunları şöyle özetleyebiliriz:
Şu üç etkenin varlığı nedeniyle çalışanların hırsızlığı gerçekleşir:
1. Durumsal bir baskı (çoğunlukla finansal bir gereksinme)
2. Suça iten kaçırılmaz bir fırsatın ortaya çıkması
3. Çalışanıın dolandırıcılığını gerçekleştirecek bir yol bulması
Çalışanların kimisi statü için ya da ek harcamalarını karşılamak için hırsızlık yapar. Çalışanlar genellikle gençken, ekonomik baskı altındayken ya da duygusal olarak dengesiz durumdayken işyeri hırsızlığı yapar.
Ücretlerde dengesizliğin ya da eşitsizliğin olduğu durumlar, çalışanları bu yönde etkiler. Çalışanın kendini yoksul olarak düşünmesi ve yetersiz iç denetim sistemleri çalışana çalma fırsatı yaratır. Kimi kuramcılara göre kişilerin çoğu bir şans elde ettiğinde hırsızlık yapacaktır.
Öte yandan, yönetim çalışanların donanım ve öbür işletme varlıklarına ulaşmasını denetlemezse ve nakit ve öbür varlıklara ilişkin kayıtlar yeterli değilse hırsızlık kolaylaşacaktır.
Daha önce işyerinde yakalanmaksızın hırsızlık yapan çalışanlar, çoğunlukla yeniden hırsızlık yapacaklardır.
En güvenilir bireyler bile bir fırsatı başarılı bir biçimde kullanabileceklerini düşünürler. En güvenilir konumda olsa bile çalışanlar fırsatları değerlendirirler (Simon & Houghton, 2003).
Hırsızlık olaylarına karışan çalışanların birçoğu başka tür sorunlarla da karşı karşıyadırlar. Alkol, madde bağımlılığı, kumar bu sorunların başında gelir.
Araştırmalar yeni, yarı zamanlı, bekar kişilerin hırsızlığa daha çok eğilimli olduğunu ortaya koymuştur.
Perakendecilikte çalışan 100 kişi üzerinde yapılan bir araştırmada, hırsızlık yaptığını itiraf eden 49 çalışanın 41’i yaptığına pişman olmadığını belirtmiştir.
Çalışanlar kuşkusuz farklı kişiliklerdir ve onları çalmaya yönelten güdüler tüm çalışanlarda aynı sonucu doğurmayacaktır. Kimileri dürtülere kapılacak kimileri ise farklı davranacaktır.
İşletmenin büyüklüğü ve yapısı ile hırsızlık arasında bir bağlantı vardır. İşletmenin hacmi büyüdükçe ve denetim ortamı azaldıkça hırsızlık da artmaktadır. Böyle ortamlarda kişiler kendilerini görünmez kılabilir ve daha kolay hırsızlık yapabilirler. Büyük işletmelerde çalışanlar yakalanma olasılıklarının düşük olduğunu düşünürler.
Alınan ücret verilen emeğe göre düşük ve adaletsizse çalışanlar hırsızlığa yönelmektedirler.
Yapılan süpermarket araştırmalarında işyerinde mutlu olan çalışanlar daha az hırsızlık yaparlar.
İşletmenin etik kültürü gelişmişse çalışanlar bu kültür çerçevesinde güdülenecekler ve etik olmayan davranışlardan kaçınacaklardır.
Çalışanlar birlikte çalıştıkları ya da aynı takımdaki arkadaşlarını örnek olarak alırlar. Onların hırsızlık yapıyor olması öbür çalışanları da bu yönde güdüler.
The Wall Street Journal’ın “Çalışanların Hırsızlığı” raporunda belirttiğine göre, Los Angeles’deki bir süpermarket zinciri bir ay içinde 18 çalışanını hırsızlık nedeniyle işten atmıştır. Olağan koşullarda bu süpermarkette işten ayrılma sayısı yıllık %5’i geçmemektedir.
Kayıpların önlenmesine ilişkin tartışmaların gerçekleştirildiği bir seminerde konuşan bir perakende yöneticisi, yöneticilerinden dördünün ve bir bölge denetleyicisinin hırsızlık yaparken yakalanmaları nedeniyle işten atıldıklarını açıklamıştır.
Çalışanların Hırsızlığını Engellemede Genel Önlemler
İşletme yöneticisi olarak tüm çalışanların her zaman dürüst olmadığı gerçeğini kabul etmek gerekir. Kestirimlere gore insanların %25’i hiç bir zaman dürüst değildir; %50’si ise mağazanın koşullarına ve ortaya çıkan fırsatlara gore dürüst ya da suça yönelik olabilirler. Bu durumda dürüst olanların oranı en fazla %50 olarak kabul edilebilir.
Olası hırsızlıkları engellemek için birtakım önlemlerin alınması kaçınılmazdır. Bunları aşağıdaki gibi ele alabiliriz.
1. Çalışanların seçimine özen göstermek : Çalışanların hırsızlığını önlemenin ilk adımı insan kaynaklarından başlar. Hırsızlığı önlemenin en iyi yolu hırsızlık yapacak birini işe almamaktır. Bu nedenle bir kişiyi işe alırken çok özenli ve seçici olmak gerekir. Perakendecilikte işe alma görüşmeleri 20 dakikayı aşmamaktadır. İşletmeler işe alım öncesinde etken bir araştırma süreci izlemelidirler. Kişinin özgeçmişinin araştırılması, sabıka kayıtlarının incelenmesi, referanslarının değerlendirilmesi gerekir. Bütün bunların yapılmasından sonra, iş sırasında da dikkat çeken bir davranışın üzerinde durmak gerekir. Mağaza hırsızlığı yapan personel bu yasadışı davranışını girdiği her işte sürdürmektedir.
Öte yandan insan kaynakları bölümü işe alma sürecinde hırsızlık ve stok kayıpları konularında bilgiler vermelidir. İşe alıştırma aşamasında işe yeni giren çalışana stok kayıplarının işletme için ne kadar önemli olduğu anlatılmalıdır. Ayrıca, insan kaynakları bölümü işletmenin hırsızlığı engelleme önlemlerinin neler olduğunu yeni girene anlatması gerekir. Böylelikle çalışanlarda bir takımın elemanı olduğu duygusu yaratılacaktır.
Herhangi bir kişinin hırsızlık yaparken yakalanması durumunda başına nelerin geleceğini tüm çalışanlara açıklıkla anlatmak gerekir. Bu, hırsızlık yapmaya niyetli olanların hangi risklere katlanacaklarını anlamalarını sağlar.
2. İnsan kaynakları açısından yapılacaklar: İnsan kaynakları bölümü işe almanın dışında hırsızlığı önleyici çeşitli önlemlerin alınmasından da sorumludur. Bu konuda doğrudan ya da dolaylı etkisi olacak başlıca önlemleri şöyle ele alabiliriz:
– Çalışanların eğitimine önem vermek: Çalışanların mağazanın güvenliğine katkıda bulunmalarını özendirmek gerekir. Bunun için çalışanların eğitilmesi, hırsızlık girişimleri karşısında neler yapabileceklerinin öğretilmesi önemlidir. İşletmenin kendini önemsemediğini düşünen çalışanlar buna tepki olarak hırsızlık yapabilirler.
– Çalışana uygun görev vermek: Çalışanların görevleriyle uyumlu olmaları gerekir. Çalışanları başaramayacakları görevlere vererek, yaptıklarıyla ilgili olarak yalan söylemeye ya da sahte davranmaya zorlamamak gerekir. Yalan ve sahte davranışlar hırsızlığa yaklaştırıcı adımlardır.
– Çalışanlara Saygı Duymak: Çalışanlardan saygı beklemek için onlara da saygı göstermek gerekir. Çalışanlara birey olarak yakın bir ilgi göstermek gerekir. Kendisine içten ve saygılı davranıldığını gören çalışan, sahteciliğe daha az başvuracaktır.
– Nesnel Davranmak: Çalışan, başka bir çalışanlara karşı yöneticinin yanlı ve dürüst olmayan bir tutumunu gördüğünde aynı eylemler için onları örnek alır. Ahlak ve etik açısından çalışanlara çifte standart uygulamak olumsuzluk getirir.
– Güvenlik kurallarını uygulamak: Gerçekçi olmayan kurallar ve düzenlemeler kuralsızlıktan çok daha fazla olumsuzluklar yaratır. Güvenlik kurallarının tam olarak uygulanması gerekir. Yetki ve sorumluluk sınırlarının çok iyi belirlenmesi gerekir. Çalışanlar kimden sorumlu olduklarını ve kime karşı sorumlu olduklarını ve bu sorumlulukların neler olduğunu kesin olarak bilmelidirler. Çalışanlar bu konularda yeterince aydınlatılmamışlarsa kayıtsız bir tutum izleyeceklerdir, bu da doyumsuzluk ve olumsuzluğu pekiştirecektir.
3. İşletme kültürü yaratmak: Mağazadan çalmayı sürdüren çalışanlara karşı işletmenin bir dürüstlük kültürü yaratması gerekir. İşletmede farkındalık oluşturmak için, örgütün çalışanlarla stok kayıpları ve hırsızlık konularında iletişim kurması gerekir. Bir dürüstlük kültürü yaratmak aynı zamanda etik temellere dayalı olarak işgörmeyi de sağlar. Etik bir davranış kültürü yaratmak için işletme işleyişindeki olumsuzlukları temizlemeli ve kabul edilemez davranışları ortaya koymalı. Bunların yanı sıra çalışanlara yetki vermek işletmenin benimsenmesinde önemli bir politikadır. Denetim yetkisi verilen çalışan, işletme çıkarı için en iyi olan adımları atacaktır. Örgütte daha gerçekçi bir kültür yaratmanın başka bir yolu, çalışanlara gözlemledikleri yasadışı ve uygunsuz davranışları yönetime rapor etmelerini sağlayacak yöntemler geliştirmektir. Çalışanların kimlik bildirmeden rapor verebilecekleri telefon hatları oluşturulması başvurulan bir yöntemdir.
Dürüst bir kültür yaratmanın başka bir adımı, çalışanlarda işletme yönetimine karşı genel bir güven ve inanç yaratmaktır. Mutlu ve doyum sağlayıcı bir işletme kültürü yaratıldığında işletme içi hırsızlığa yönelten öç alma duyguları ortadan kalkacaktır. Öte yandan çalışanların küçük bir payla da olsa işletmeye ortak edilmesi hırsızlığı önlemede önemli etkiler yaratır. Ortak olan çalışan kendi çıkarının da olduğu bilinciyle hırsızlıklara karşı uyanık ve engelleyici olacaktır.
4. GelişmişTeknolojilerden Yararlanmak: Mağaza içi hırsızlığı önlemenin başka bir yolu da teknolojidir. Gönüllü ve yazılı bir örgüt kültürü, yalnız başına hırsızlığı önlemede yeterli değildir. Zarar engelleyici teknik yönetim sistemleri hırsızlık olasılığını azaltır. En etken teknolojilerden birisi kameraların kullanılmasıdır. Sürekli olarak kendisini izleyen bir kameranın olduğunu bilen mağaza çalışanının hırsızlık yapma isteği olmayacaktır. Çalışanlara bu kameraların ve öbür aygıtların kendilerini koruma amaçlı olarak konduğu açıklanmalıdır. Bunun açıklanması çalışanlarda anlayış yaratır ve kendilerini gözetleyen bir “büyük birader- big brother” ortamı algılaması azalır. Ayrıca hiçbir kötü niyeti olmayan bir çalışan için böyle bir gözetlenme ortamının fazla bir anlamı yoktur. Finansal kuruluşlarda, süpermarketlerde ve perakende mağazalarında kullanılan yeni bir teknoloji dijital veri yakalayıcı “Digital Datacatch” adı verilen teknolojidir. Bu teknolojide kullanılan dijital videolar yüzlerce kameranın anlık kayıtlarını yapabilmekte, bunları sıkıştırılmış biçimde ana sistemde saklamaktadır. Bu görüntüler tarih, zaman, kamera türü, hareket ve kayıt verisine göre aranabilmektedir. Bilgisayar bağlantısı, yazıcı bağlantısı, monitör bağlantısı, modem bağlantısı kurulabilmektedir. Yapılan kayıtlar VHS teyp ya da CD-R (W) ye aktarılabilmektedir. Aynen ya da JPEG e çevrilerek baskı alınabilmektedir. Uzaktan kumandası aracılığı ile anlık kayıtlar ya da eski kayıtlar yönetilebilmektedir. Bir olaya ilişikin olarak yönetim araştırma yapmak istediğinde saniyeler içinde görüntülere ulaşabilmektedir. Daha sonra ayrıntılarını ele alacağımız kapalı devre televizyon sistemleri, kuşkusuz böyle bir sistem çalışanların hırsızlığını da caydırıcı bir etki yapar.
İşletmelerin, hırsızlık fırsatlarını ortadan kaldırmaya yönelik olarak kullanabileceği başka bir teknoloji, çeşitli alanlara ve bilgilere erişimin engellenmesidir. Çalışanların belli alanlara girmesi ya da belli bilgileri görmesi kesin zorunluluk olmadıkça yasaklanır. Böylece işletme, çalışanların görmesini istemediği bilgileri elektronik olarak şifrelemekte, basamaklamaktadır.
Belirli teknolojilerin yaşama geçirilmesi konusunda özenli davranılmalıdır. Kullanılan teknolojinin her özelliğini çalışanların bilmesine gerek yoktur. Bu teknolojilerin ana amacı çalışanların hırsızlığını engellemektir. Başka bir amacı da hırsızlık yapan çalışanı yakalamaktır. Kullanılan sistem çalışanlarca tümüyle biliniyorsa kötü niyetlilerin sistemin açıklarından yararlanarak hırsızlık yapması kolaylaşır.
5. Ürünleri Doğru Yerleştirmek: Stok kayıplarını önlemenin yollarından biri de yüksek riskli ürünleri ve alanları belirlemek ve farklı önlemler almaktır. Değerleri çok yüksek ürünlerin toplam hırsızlıktaki payları daha fazladır. Envanterin %10’luk bölümü değer olarak toplam envanter kayıplarının %40’ını oluşturur. Mağaza yönetimi tüm özenini ve engelleyici önlemlerini bu tür çok pahalı ve çalınması kolay ürünler üzerinde yoğunlaştırmalıdır. Mücevher, deri, küçük elektronik aygıtlar örnek olarak verilebilir. Öte yandan işletmenin özen göstereceği en önemli varlığı ise nakittir. Nakit yönetimi çok büyük öneme sahiptir. Kasada yeterinden fazla nakit olması çalışanı çalmaya özendirebilir. Bu nedenle kasada sınırlı miktarda nakit bulunduracak biçimde kasa denetimleri yapılmalıdır. Fazla nakit zaman zaman toparlanmalıdır. Ayrıca küçük çaplı mağazalarda kasiyerin alışveriş sepetini daha iyi görmesi için aynalar yerleştirilmektedir.
6. Uyarıları Fark etmek: Çalışanların hırsızlığına ilişkin olarak olası uyarıların farkına varmak da önemlidir. Bir sorunun varlığına işaret eden çeşitli davranışlar işletme için ipucu olabilir. Çalışanların davranışlarında ve görünümlerinde belirgin bir değişimin olması, suçluluk ve kaygılılık görüntüsünün ortaya çıkması bir suçun işlendiğini çağrıştıran ipuçları olabilir. Ancak bu değişimlerin suçluluktan mı yoksa kişinin duygusal ve psikolojik durumundan mı kaynaklandığını saptamak gerekir. Öte yandan deneyimler, hırsızlıkla ilgili olarak pek çok farklı işaretlerin ve davranış değişikliklerinin olduğunu göstermektedir. İşletmelerde bu tür gözlem ve değerlemeler her düzeydeki çalışanlar için yapılmalıdır. Araştırmacılara göre hırsızlık yapanların toplamı içinde alt düzey çalışanların payı %80 oranındadır; ancak bunların çaldıklarının parasal değeri toplamın %20’sini oluşturmaktadır. İstatistiklere göre üst düzey çalışanlar çok daha büyük zararlara yol açmaktadırlar.
7. Sahte Müşteri kullanmak: Görevlendirilen mağaza çalışanları çeşitli kılıklarda mağazada alışveriş yaparmış gibi dolaşırlar. Gerçek müşteri gibi ürünleri incelerler, sepetlerine koyarlar ve bu arada mağaza hırsızlığına ilişkin izler ararlar ve olası mağaza hırsızlarını araştırırlar. Büyük perakenedecilerin çoğu bu tekniği kullanır ve müşterilerin yanı sıra çalışanların hırsızlığını da bu yöntemle saptarlar.
8. Çıkışları Denetlemek: Mağazanın çıkışında yer alan görevliler çalışanların hırsızlık açısından denetlenmesini de yaparlar. Çalışanların yanlarında götürdükleri eşyalarını denetlerler.
Perakendeciler için çalışanların hırsızlığını önleme her zaman öncelik kazanmaktadır. İşletme içi hırsızlığı önlemek ya da azaltmak için bu konudaki fırsatları, isteği ve güdülenmeyi ortadan kaldıracak çeşitli sistemlerin ve uygulamaların geliştirilmesi gereklidir. Ayrıca, hırsızlığın en kesin ve acımasız biçimde cezalandırılacağına ilişkin duyuru ve uygulamaların engelleyici olacağı kanıtlanmıştır.
