Mesai ücreti, çalışma hayatı hakkında en çok soru sorulan konulardan biri olabilir. Bu yüzden bu yazıda “fazla mesai” olarak da tanımladığımız bilinen fazla çalışmayı, fazla çalışma ücretini, bu ücretin hesaplanmasını ve hangi durumda fazla çalışma ücreti alınabildiğini anlattık.
İçindekiler
Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Nedir?
İş Kanunu, haftalık normal çalışma süresinin en çok 45 saat olduğunu söyler. Bu süreyi aşan tüm çalışmalar fazla çalışmadır.
İş yerinin haftalık çalışma süresi, yasanın belirlediği süreden az olabilir. Bu durumda, haftalık 45 saate kadar olması şartıyla iş yerindeki haftalık normal çalışma süresini aşan çalışmalar fazla sürelerle çalışma olarak tanımlanır.
Mesela haftalık çalışma süresi 40 saat olan bir yerde haftada 50 saat çalışan bir işçinin, 40 ile 45 saat arasındaki 5 saatlik çalışması fazla sürelerle çalışma; 45 saatin üzerindeki 5 saatlik çalışması da fazla çalışmadır.
Fazla Çalışma ve Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Nasıl Hesaplanır?
Fazla çalışmanın karşılığında fazla çalışma ücreti ödenir.
- Fazla çalışma ücreti, çalışanın normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli fazlasıdır.
- Fazla sürelerle çalışma ücreti de çalışanın normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmi beş fazlasıdır.
Mesela ücreti 50 TL olan bir çalışan için fazla çalışma saat ücreti 75 TL; fazla sürelerle çalışma saat ücreti de 62,5 TL olacaktır.
Hafta Tatilinde Çalışma Karşılığında Fazla Çalışma Ücreti Ödenir Mi?
Çalışan, iş günlerinde çalışması şartıyla yedi günlük zaman dilimi içinde kesintisiz en az 24 saat olmak koşuluyla bir dinlenme hakkından faydalanır, bu da hafta tatilidir. Çalışılmayan hafta tatili gününün bedeli, bir iş karşılığı olmadan tam olarak ödenir.
Hafta tatilinde çalışan bir çalışana hafta tatili ücreti ile birlikte çalışmasının karşılığı da ödenir. Bunun haricinde hafta tatilinden önceki sürede haftalık 45 saatlik çalışmasını yapan birinin hafta tatili çalışması fazla çalışma olacağından, bu sürenin ücreti de yüzde elli fazla olarak ödenir.
Yani haftada 45 saat çalışmış birisi hafta tatilinde de çalışırsa bu çalışması karşılığında 2,5 günlük ücrete hak kazanır.
Hafta Tatilinde Kısmi Çalışmada Ücret Hesabı Nasıldır?
Hafta tatilinde işçinin 1 saatlik çalışması halinde dahi ücreti tam ödenir. Bu açıdan işverenler işçinin 1 saat veya 7 saat çalışması arasında fark yoktur.
Resmi Tatillerde Çalışılırsa Fazla Çalışma Ücreti Ödenir Mi?
Peki 23 Nisan ve 19 Mayıs gibi resmi bayram ve genel tatillerde (UBGT) yapılan çalışmaların karşılığında fazla çalışma ücreti alınır mı?
Eğer iş sözleşmesinde aksi belirtilmemişse, UBGT günlerindeki çalışmalar ancak çalışan onaylarsa yapılabilir. Buna mukabil, bu günlerde çalışmasa bile bir iş karşılığı olmadan o günün resmi tatil mesai ücreti çalışana tam olarak ödenir.
Bu günlerde tatil yapılmaz ve çalışılırsa çalışılan her gün için bir günlük çıplak ücret işveren tarafından ödenir. Bu ödeme miktarı bireysel veya toplu iş sözleşmesi (TİS) ile artırılabilir.
Mesela bir işçi aylık 9000 TL brüt ücret alıyorsa bu işçi 23 Nisan günü çalışmazsa o gün ücretini (9000/30) 300 TL; yani tam ücret olarak alır. Eğer bu gün çalışırsa ücreti %100 zamlı (300+300); yani 600 TL olarak yatacaktır.
Kanunda, çalışma süresi belirtilmez ancak söz konusu resmi tatil günlerinde çalışma süresi bir tam gün olmasa bile çalışanın 1 günlük ücret alması gerektiği kabul edilir.
Eğer çalışan, haftalık 45 saatlik çalışma süresini doldurmuşsa resmi tatil çalışması fazla çalışma olarak kabul edilip ücreti yüzde elli artırılıp hesaplanır. Bununla birlikte, özelikle UBGT günlerindeki kısmi çalışmalarda resmi tatildeki çalışma karşılığında hesaplanacak 1 günlük ücret ile fiili çalışma süresi hesaplanarak elde edilecek fazla çalışma ücreti karşılaştırılır ve çalışanın lehine olan tutar dikkate alınır.
UBGT’de Serbest Zaman Uygulaması Nasıldır?
UBGT günlerinde yapılan çalışmalar ekstradır. Bu yüzden bu çalışmaların ücrete dahil olduğunu belirten sözleşme hükümleri yargı tarafından olumlu karşılanmaz. Fazla çalışmada uygulanan serbest zaman uygulaması UBGT çalışma günlerine ikame olarak uygulanamaz.
Fazla mesai ücreti hesaplarken bir fazla mesai ücreti hesaplama programı kullanmak, bu süreci sizin için kolaylaştırabilir.
