Ülkemizde en çok duyduğumuz kavramlardan birisi de serbest meslek kavramıdır. Peki serbest meslek nedir? Serbest meslek erbabı kimlerdir?
Bu yazıda serbest meslek kavramını tüm merak edilen detaylarıyla anlattık.
İçindekiler
Serbest Meslek Nedir?
Basit bir şekilde anlatılacak olursa, bir kuruma bağlı olmadan çalışan meslek dalları serbest meslek alanına girer. Bu kapsamda imzalanan sözleşmeler ise tamamen kişisel sözleşmeler olur.
Örnek vermek gerekirse, kuaförlük, terzilik gibi mesleklerde bazı dereceler bulunur. Çırak olarak mesleğe başlayan bir kişi, daha sonra sınavlara girerek kalfa veya usta olur. Kısacası, sermayeden daha çok mesleki bilgiye dayanan ve tecrübeye dayalı meslekler serbest meslek alanı altında değerlendirilir.
Serbest meslek kavramı, özel sektörün altında yer alan bir kavramdır.
Bunun dışında ise bağımsız girişimciler de serbest meslek kategorisinde yer almaktadır. Bu kişiler, herhangi bir kuruma bağlı olarak çalışmaz. Küçük bir sermaye ile iş kurarlar ya da mevcut bir işi daha ileri bir seviyeye taşırlar.
Serbest Meslek Avantajı Nedir?
Serbest meslek alanında çalışan bir kişi için en büyük avantaj çalışma koşullarının ve çalışma saatlerinin kişi tarafından belirlenmesidir. Aynı zamanda, serbest meslek alanında çalışmak isteyen bir kişi bu iş için yüksek sermayelere de ihtiyaç duymayacaktır.
Serbest Meslek Erbabı Kimlere Denir?
Serbest meslek erbabı denilen meslekler arasında senaristler, oyuncular, yazarlar ve müzisyenler yer alıyor. Ayrıca, diş hekimleri, sağlık memurları da serbest meslek erbabı olarak sayılır. Aşağıda yer alan meslekler de serbest meslek erbabı olarak adlandırılabilir:
- Noterlik görevleri ile ilgili olanlar, gümrük komisyoncuları ve borsa acenteleri
- Serbest meslek erbablarını bir araya getirip teşkilat kuran ve bu kişilere sermaye ayarlayan kişiler
- Müşavirler, dava vekilleri, ebeler, sünnetçiler, sanatçılar
Yukarıda yer alan mesleklerde çalışan kişiler serbest meslek erbabı olarak adlandırılır.
Serbest Meslek Faaliyetlerinin Özellikleri Neler?
Gelir Vergisi Yasası kanunun 65. Maddesinde yer alan tanımlamada serbest meslek faaliyetlerinin sermayeden uzak kişisel mesaiye ya da mesleki bilgiye dayanan mesleklerin kişisel sorumluluk altında kendi hesabına yapılması vurgulanmıştır. Yasal düzenlemede de belirtildiği gibi serbest meslek faaliyetlerinin özellikleri şöyledir:
- Mesleki bilgiye dayanması ve sermayeye değil de kişisel çalışmaya tabi tutulması,
- İş veren altında değil şahsi sorumluluk altında kendi ismine ve hesabına yapılması,
- Yapılan mesleğin süreklilik içerisinde olması,
Serbest Mesleklerde Kazancın Vergilendirilmesi
Serbest meslek erbablarının merak ettiği bir diğer konu da kazancın vergi durumudur.
Bu konuda, serbest meslek faaliyetinden doğacak olan kazancın serbest meslek adı altında vergilendirilebilmesi için, kişinin yaptığı işin süreklilik arz etmesi gerekiyor.
Serbest Meslek Faaliyetleri Nasıl Başlatılır?
Serbest meslek faaliyetlerinin nasıl başlatılacağı ile ilgili pek çok kafa karışıklığı yaşanıyor. Aşağıda yer alan maddeleri inceleyerek serbest meslek faaliyetlerinin başlangıcı konusunda fikir sahibi olabilirsiniz.
- Özel işyeri açmak. Örnek olarak, muayenehane, atölye ya da yazıhane.
- İş yerlerine mesleki faaliyette bulunulduğunu göstermek için levha veya tabela asmak.
- Mesleki teşekküllere kayıt olunarak devam olarak faaliyette bulunulduğunu göstermek.
Yukarıda yer alan durumların gerçekleştirilmesi serbest meslek faaliyetlerinin başlatıldığını gösterir. Eğer serbest meslek işi bir işverene bağlı olarak gerçekleştiriliyorsa, bu noktada bu faaliyetten belirli dönemlerde elde edilen kazançta herhangi bir sorun olmayacaktır.
Örnek vermek gerekirse, bir doktorun tedavi merkezi açması ve bu merkezi işletmesi durumunda, söz konusu tıp merkezinin elde ettiği gelir ticari kazanç olarak değerlendirilir.
Ancak, serbest meslek faaliyetleri konusunda bazı faaliyetler kapsamında elde edilen gelirlerin ücret geliri ya da serbest meslek kazancı olup olmadığı konusu sürekli olarak bir tartışma konusudur.
